Odznaczenia

Ojczyzna nagradza bohaterów. Do piersi obrońców Płocka w 1920 roku przypinano najwyższe ordery. Prezentujemy najważniejsze z nich.

Najcenniejszym odznaczeniem w polskim wojsku, bardzo szczególnym i cennym, był – pierwotnie nadawany od 1792 do 1831 roku – order VIRTUTI MILITARI, który oznacza „MĘSTWO WOJSKOWE”. W marcu 1919 Sejm II RP powrócił do przyznawania „ORDERU WOJSKOWEGO VIRTUTI MILITARI.” Nastąpiły dość istotne zmiany w wyglądzie. Rewers krzyża w miejsce występującego dawniej wizerunku litewskiej Pogoni ozdobiony został dewizą HONOR I OJCZYZNA.

Dla kawalerów VM ustawa przewidywała cały szereg dosyć istotnych przywilejów. Należały do nich m.in. prawo do rocznej, dożywotniej  pensji  w wysokości 300 zł, pierwszeństwo przy awansach, przydziale ziemi i zajmowaniu posad rządowych oraz w uzyskiwaniu dla dzieci miejsc stypendialnych w rządowych zakładach wychowawczych.

W czerwcu 1920 roku, kiedy armie polskie cofały się na całym froncie od wielu dowódców do Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego napływały meldunki o konieczności podniesienia morale Wojska, które przegrywa i jest w odwrocie. Padły różne propozycję, najskuteczniejsza okazała się ta, by wprowadzić nowe odznaczenie bojowe, niższej rangi niż Virtuti Militari, przeznaczone dla żołnierzy – do „szybkiego” nadawania na polu walki. Tak narodził się KRZYŻ WALECZNYCH. Ustanowiła go oficjalnie Rada Obrony Państwa 11 sierpnia 1920 roku. Krzyż, ogólnie biorąc, miał być nagrodą  za „czyny męstwa i odwagi”.

Odznaczenie to równoramienny krzyż z brązu, gdzie pośrodku na tarczy herbowej umieszczony był orzeł polski, a na ramionach napis „Na polu chwały”.  Krzyż Walecznych, spotykany powszechnie, ma na awersie, na dolnym ramieniu umieszczoną datę  „1920”. KW można było otrzymać wielokrotnie – ta sama osoba nawet cztery razy. Odznaczenie to – w przeciwieństwie do Virtuti Militari – nie dawało prawa do specjalnej pensji, a jedynie szereg przywilejów m.in. pierwszeństwo w obsadzaniu stanowisk państwowych, awansach wojskowych czy też kształceniu dzieci w szkołach publicznych, a także przy nadziałach ziemi.

Krzyż Walecznych ze względu na swą niższą rangę, pozostawał w „cieniu” Virtuti Militari. Zupełnie niesłusznie, gdyż jest to odznaczenie bojowe warte największego szacunku. Najmłodszym kawalerem KW – był 12-letni obrońca Płocka, harcerz, uczeń gimnazjum Tadeusz Jeziorowski, który zginął później jako lotnik – por. pilot w powietrznej walce z Niemcami pod Łodzią. Szczególnego wyróżnienia doczekali się obrońcy Płocka, którzy zatrzymali armię Gaja Bżyszkiana, próbującą sforsować Wisłę tak, jak udało się to feldmarszałkowi Paskiewiczowi w 1831 roku. W dowód szczególnego uznania miasto Płock jako jedyne w Polsce zostało uhonorowane Krzyżem Walecznych. Kawalerem VM i czterokrotnie KW był legionista kpt. Władysław Broniewski, poeta. Najważniejsze odznaczenia bojowe wojny 1920 roku – order Virtuti Militari i Krzyż Walecznych były elitarne, dla najdzielniejszych żołnierzy.

Wśród innych wyróżnień wymienić warto „Krzyż za Męstwo i Odwagę  Armii Ochotniczej – 206 Pułku Obrońców Płocka”.

[źródło opisu: Zbigniew Puchalski, „Odznaczenia za zasługi bojowe i wojenne w latach 1919-1920” ze strony: bazhum.muzhp.pl ]