ppłk Edward Stanisław Czuruk

Ppłk Edward Stanisław Czuruk (1869-1981), żandarm,  który podczas obrony Płocka nie bał się poprowadzić swoich ludzi do walki na broń białą czy też „nie zważając na słabe siły swoje rozproszył pułk piechoty bolszewickiej biorąc furę języków”.  Nie opuścił swego posterunku do końca.

Od  5 sierpnia 1920 roku dowodził 5 plutonem żandarmerii wojskowej z Warszawy, i tak najpierw jako porucznik, awansowany szybko do stopnia rotmistrza, znalazł się w Płocku.  Żołnierskie czyny musiały być wielkie (bronił przyczółka mostowego i barykady na Rynku Kanonicznym), skoro „Kurjer Płocki” zauważa, że „nastrzelał sporo wroga”. Bohater z 1920 roku za swoją dzielność został nagrodzony orderem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. Z jego nazwiskiem wiąże się też historia ustanowienia (na przełomie 1920/21 roku) „Krzyża za Męstwo i Odwagę  206 pułku piechoty Armii Ochotniczej i Obrony Płocka” przyznawanego bohaterom walki o Płock.  Rtm Czuruk wszedł w skład pięcioosobowej kapituły tego odznaczenia, był też jednym z 42 odznaczonych, a jego pierś ozdobił krzyż z numerem dziesiątym.   Uroczystość wręczenia krzyży odbyła się 20 marca 1921 roku, czyli sto lat temu.

Bohater z 1920 roku pochodził z Podola Rosyjskiego, szkołę średnią ukończył w Kijowie. Od 1926 roku  Czuruk był dowódcą Oddziału Zamkowego w Gabinecie Wojskowym Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Towarzyszył Michalinie Mościckiej podczas wizyty prezydenta w Płocku w 1928 roku. W 1936 roku został awansowany na podpułkownika. W 1935 po raz drugi zawarł związek małżeński, z Krystyną Celiną Jeleniewską, córką właścicieli majątku Osiny koło Gostynina. We wrześniu 1939 roku Edward Czuruk bronił stolicy, później do końca wojny przebywał w kilku obozach jenieckich. Zmarł w Londynie. Pochowany jest, wraz z żoną, na polskim cmentarzu w Gunnersbury.

Źródło:

Barbara Konarska-Pabiniak, Edward Stanisław Czuruk – bohater obrony Płocka w 1920 r. Nieznane losy rodziny, „Notatki Płockie” 2011 nr 3 (228), s. 7-12