kpt. Henryk Gruber

Kpt. Henryk Gruber (1892-1973), dowódca kompanii 6 pułku piechoty Legionów, za obronę Płocka w 1920 r. odznaczony Krzyżem Walecznych, wybitny finansista II RP. Urodził się w Sokalu na Ukrainie i był synem urzędnika z kancelarii adwokackiej. Porzucił naukę we Lwowie, uznając, że bardziej przyda mu się „fach w ręku”. Ów fach znalazł w towarzystwach ubezpieczeniowych. Maturę zdał eksternistycznie w 1916 roku. Po wybuchu I wojny światowej zaciągnął się do Legionów, zasłynął ze zdolności literackich. W wolnej Polsce rozpoczął pracę w MSW, ale na czas wojny polsko-bolszewickiej znów powrócił do okopów. Walczył między innymi w Płocku. Prawdopodobnie przemierzał most z meldunkami. Był też świadkiem klęski pod Trzepowem, którą tak wspominał: „Jak na wojennym oleodruku widać było naszych żołnierzy przykucających pod rozmachem szabel konnicy bolszewickiej, która, siekąc, wielokrotnie uderzała w próżnię.”

Po wojnie kontynuował karierę urzędniczą. Był twórcą potęgi banku Polska Kasa Opieki SA. Nikt tak mocno nie przyczynił się w Polsce do popularyzacji idei oszczędzania. Polacy masowo zakładali książeczki oszczędnościowe, a uczniowie książeczki SKO. Gruber po przejęciu przez Pekao biura podróży Orbis  wspierał ruch turystyczny i promował Polskę wśród inwestorów zagranicznych. We wrześniu 1939 roku znalazł się na emigracji, trafił w końcu do amerykańskich firm ubezpieczeniowych działających w Argentynie. Zmarł w Buenos Aires, a jego prochy spoczywają na cmentarzu w urugwajskim mieście Montevideo.

Źródła:

Grzegorz Gołębiewski, Płock 1920, Warszawa 2018  

Hubert Kozieł, Henryk Gruber – finansista z Legionów, Rzecz o historii, nr 82, z dnia 9 kwietnia 2021