W samym sercu Obrony Płocka

Atmosfera na sobotnim pikniku historycznym tylko na początku była piknikowa, potem teren lotniska Aeroklubu Ziemi Mazowieckiej zmienił się w pole walki, a konkretnie – bitwy o Płock. Po trzech spokojnych godzinach wśród straganów i stoisk (pod naszym namiotem były gry i zabawy dla dzieci, m.in. malowanie figurek gipsowych i łamanie szyfrów, a także oferta wydawnictw Książnicy Płockiej) uczestnicy imprezy raptem trafili w sam środek słynnej Obrony Płocka z 1920 r.

Choć rekonstrukcja dotyczyła wydarzeń sprzed stu lat, nagle znaleźliśmy się w bitewnym huku i dymie, niemal na dotknięcie ręki od bohaterów tamtych wydarzeń. Widowisko dosłownie wyrywało z butów: dreszcz lęku przed bolszewicką armią przebiegał po plecach, gwałtowne wymiany ognia powodowały, że serce wędrowało do gardła, po chwili kanonady zmieniały się w galopady, a Kozacy z czerwonymi gwiazdami na czapkach ścierali się z polskim kawalerzystami pośród zgrzytu szabel i rżenia koni. Skala wydarzenia przyprawiała o zawrót głowy: w tle stała nader realistyczna pierzeja płockiej kamienicy, a przed nią wybudowano barykadę jako żywo przypominającą tę z sierpnia 1920 r.

Bo równie wielki jak podziw dla skali widowiska, jest szacunek dla wierności historycznym realiom. Twórcy rekonstrukcji dbając o dramatyczną, pełną zwrotów akcji fabułę (wbijającą widzów nie w fotele, lecz w murawę lotniska), nie lekceważyli aspektów dokumentalnych. Jeżeli błyskały szable, to takie, jakie widzieli płocczanie sto lat temu, jeżeli pojawił się ówczesny wóz pancerny, czyli zaprzężona w konie taczanka, to był na niej zamontowany CKM Maxim wz. 1910, powszechny w armii sowieckiej. Nie zapomniano też, że Obrona Płocka nie była jedynie starciem militarnym, że była to wielka tragedia dla cywili, że zewsząd słychać było płacz kobiet, że niszczące dorobek życia płomienie były wszechobecne.

Ale znalazło się też miejsce na wytchnienie, na radość z triumfu, na dumę, jaką mogło odczuć zwycięskie miasto. Zainscenizowano bowiem, ze szczegółami automobilistycznymi, scenę przyjazdu marszałka Piłsudskiego, który udekorował Płock Krzyżem Walecznych. Zanim to jednak nastąpiło huk artylerii, bitewny chaos, gorąco wybuchów i pożarów budziły niepokój, czy to na pewno tylko spektakl.

Lecz nie była to jedynie sztuka dla sztuki – chodziło o hołd oddany Obrońcom Płocka, żołnierzom i zwykłym mieszkańcom, ich odwadze, waleczności i sile charakteru w bitewnym piekle, w tej grozie, jaką jest wojna. Chodziło to, byśmy nie tylko pamiętali o Obrońcach Płocka, lecz by tamte wydarzenia stały się częścią naszej tożsamości, by historia była nauczycielką życia.

Serdecznie dziękujemy Organizatorom – i za przenoszące w czasie widowisko, i za zaproszenie Książnicy Płockiej do uczestnictwa w nim. Butów, z których nas wyrwała ta rekonstrukcja, szukaliśmy jeszcze długo.